Trądzik różowaty

Trądzik różowaty (acne rosacea) jest schorzeniem zaliczanym do schorzeń łojotokowych, obejmującym pierwotnie skórę środkowej część twarzy: czoła, nosa, policzków, podbródka, rzadziej obszarów za uszami, na dekolcie, górnym odcinku tułowia i powierzchniach bocznych szyi oraz owłosionej skóry głowy. Zmiany zazwyczaj rozmieszczone są symetrycznie, czasami jednak są umiejscowione jednostronnie. Rozpoczyna się zwykle około 30. roku życia (choć czasami pojawia się nawet u osób 20-letnich), zaś szczytowe nasilenie osiąga między 40. a 60. rokiem życia. Znacznie częściej choroba ta dotyczy kobiet, lecz najcięższe, skrajne przypadki rinophyma spotyka się przede wszystkim u mężczyzn.

Naturalny przebieg schorzenia ma przebieg postępujący. Trądzik różowaty występuje zazwyczaj w pojawiających się kolejno odmianach:
1) Stopień I - odmiana rumieniowa - rumień trwały z teleangiektazjami
2) Stopień II - odmiana zapalna - grudkowo-krostkowa
3) Stopień III - odmiana przerostowa - guzki i blaszki, rhinophyma.

Istnieje także wiele odmian nietypowych trądziku różowatego, np. rosacea conglobata (trądzik różowaty skupiony z nasileniem zmian ropnych, z sączącymi przetokami) i rosacea fulminans (trądzik różowaty o przebiegu piorunującym; ostrym zmianom zapalnym i krwotocznym towarzyszą objawy ogólne - gorączka, ogólne rozbicie. Występuje bardzo rzadko - głównie u kobiet około 20. r.ż.).

Początkowe objawy (prerosacea) to rumień skóry, który początkowo ma charakter przejściowy - tzw. rumień przemijający - utrzymujący się od kilku minut do kilku godzin i ustępujący samoczynnie. Wywoływać go może wiele czynników, np. światło słoneczne, czynniki termiczne - ciepło, mróz, czynniki emocjonalne - stres, czynniki dietetyczne - gorące napoje, mocna kawa, herbata, alkohol, potrawy mocno przyprawione, ostre, czasami żółty ser. Jednak po dłuższym czasie trwania choroby ma on charakter utrwalony, co wiąże się głównie z występowaniem teleangiektazji (szczególnie w okolicy policzków) - tzw. rumień trwały z teleangiektazjami. W tym stadium rumień może utrzymywać się przez wiele dni lub nie ustępować wcale.

Stopniowo pojawiają się grudki - małe, mięsiste, często zgrupowane - najpierw na nosie, przyśrodkowo na twarzy, podbródku i czole, czasami grudkom towarzyszy złuszczanie naskórka. Często równocześnie pojawiają się krostki, zwykle jałowe lub zawierające prawidłową florę skóry twarzy. Czasami zmianom zapalnym może towarzyszyć obrzęk. Zmiany zapalne mogą powiększać się i zlewać, szczególnie w okolicy nosa (rhinophyma), skóra jest wówczas wyraźnie pogrubiała i ma rozszerzone pory - jest to wynik znacznego przerostu gruczołów łojowych i zwłóknienia pozapalnego. Nos może się stać asymetryczny z powodu guzków o różnej wielkości i orientacji. Czasami nos taki określany jest mianem "nosa pijaka". Odmiana ta dotyczy prawie wyłącznie mężczyzn. Trzeba podkreślić, iż w trądziku różowatym nie stwierdza się, w przeciwieństwie do trądziku pospolitego, zaskórników.

Trwały obrzęk twarzy bez zagłębień w przebiegu trądziku różowatego obejmuje w szczególności czoło, łącznie z gładziną (między brwiami) oraz policzki. Obrzęk ten nasila się wraz z czasem trwania schorzenia i postępującym włóknieniem. Lipoid prosówkowy - postać rzadka, przewlekła, u chorych pojawiają się liczne drobne grudki lub guzki barwy czerwonej - umiejscowione najczęściej na powiekach i w okolicy ust. Objaw diaskopii jest dodatni, tzn. zmiany skórne uciśnięte szkiełkiem nakrywkowym przybierają kolor palonego cukru.

Trądzik różowaty po leczeniu steroidami - zmiany skórne mogą pojawić się podczas stosowania steroidów na skórze twarzy, szczególnie w sposób nie kontrolowany przez lekarza, najczęściej pierwszego kontaktu, bez zachowania zasad ostrożności. Pacjenci mają zapisaną maść steroidową na twarz z powodu np. uczulenia lub stosują ją na własną rękę. Na początku pacjent jest zachwycony, ale po dłuższym czasie stosowania (np. powyżej 2 tygodni) na skórze pojawiają się rozległe zmiany zapalne - rumień, grudki, krostki w okolicy okołoustnej (zapalenie okołoustne - dermatitis perioralis). Typowe również są zaniki skóry i teleangiektazje, które są wynikiem znacznej kruchości naczyń. Jeśli stosujemy na twarz preparaty steroidowe, pamiętajmy, iż wchłanialność steroidów na twarzy jest znacznie wyższa niż w innych okolicach ciała, dlatego powinno się je stosować jak najkrócej (średnio do 2 tygodni lub krócej) i nigdy nie stosujemy na twarz tzw. silnych steroidów. Trądzik różowaty oczny (ocular rosacea) - ponad połowa chorych ma okresowo bardziej lub mniej nasilone objawy oczne - zapalenie spojówek, tęczówki, rogówki (możliwość utraty wzroku), powiek, światłowstręt i in., dlatego pacjentów takich często kierujemy równolegle na konsultację i leczenie okulistyczne. Nie stwierdzono związku pomiędzy nasileniem zmian skórnych i zmian w narządzie wzroku. Wykwity na skórze i zaburzenia okulistyczne wydają się występować zupełnie niezależnie od siebie.

Wyodrębniono niektóre objawy oczne, które mogą wskazywać na zagrożenie trądzikiem różowatym, a mianowicie:

• nawracajÄ…ce zapalenia spojówek i brzegów powiek
• przekrwienie spojówek
• obrzÄ™ki i nawracajÄ…ce stany zapalne powiek
• uczucie suchoÅ›ci oczu bÄ…dź ciaÅ‚a obcego w oku.

Więcej w Cabines 16.